අර්නස්ට් හෙමිංවේගේ මරණය: FBI ඔත්තු සේවයේ භූමිකාව

 

Ernest Miller Hemingway (July 21, 1899 – July 2, 1961) 

තමා පසුපස ෆෙඩරල් ඔත්තු සේවාවේ (FBI) උකුසු ඇස් ලුහුබඳින බව අර්නස්ට් හෙමිංවේ සිය මිතුරන්ට කීවේ 1960 නොවැම්බරයේ දීය. මිතුරන් කල්පනා කළේ සිය මිතුරා යම්කිසි උමතුවකින් පෙළෙන බවයි. නමුත් ඔහු කී කතාව සත්‍ය බව 1984දී අමෙරිකානු තොරතුරු දැනගැනීමේ පනත යටතේ කළ හෙළිදරව්වකින් අනාවරණය කරගනු ලැබිණි.

අර්නස්ට් මිලර් හෙමිංවේ 1899 ජූලි 21 වැනිදා අමෙරිකාවේ ඉලිනොයිස් ප්‍රාන්තයේ ඕක් පාක්හි උපන්නේය. ඔහු 1951 ලියූ Old Man and the Sea (මහල්ලා සහ මුහුද) කෘතිය 1952දී අමෙරිකාවේ පුලිට්සර් සම්මානයට පාත්‍ර වූ අතර 1954දී නොබෙල් සාහිත්‍ය සම්මානය පිරිනැමීමට හේතු විය.

1940 වර්ෂයේ හෙමිංවේ පළමු වතාවට කියුබාවට ගොස් එහි ජීවත් වනවිට'මුලින්ම ත්‍ඊෂ නිලධාරින් සමග එක්ව වැඩකර තිබිණි. කියුබාව අවට ප්‍රදේශයට, ජර්මනියේ නාසිවාදී හමුදා සබ්මැරීන්වල පැමිණීම හා වෙනත් නාසි යුද මෙහෙයුම් වැළැක්වීමට ඔහු විසින් සිය පෞද්ගලික යාත්‍රාව භාවිත කරමින් ‘තොරතුරු සැපයීමේ‘ කාර්යයක නිරතව තිබිණි. නාසිවාදීන් ජයගනු වැළැක්වීමට අමෙරිකානු රජයට සහායවීම හෙමිංවේගේ අරමුණ වූ'බව පැහැදිලිය. අමෙරිකානු ඔත්තුකරුවන් හා වැඩ කරමින් සිටියද ඔවුන් සම්බන්ධ වැටහීමක් හෙමිංවේ සතුව පැවති බව හෙළිවන්නේ වරක් ඔහු මිතුරකුට තමා හා සිටි ඔත්තුකරුවකු ‘ගෙස්ටාපෝකාරයකු’ ලෙස සරදම් සහගත ලෙස හඳුන්වා තිබීම නිසාය. (Gestapo යනු නාසිවාදීන්ගේ පොලිසියයි) නමුත්, තම ස්පාඤ්ඥ සිවිල් යුද්ධ අතීතය හේතුවෙන් ෆඊෂ නියෝජිතයන් තමන් සම්බන්ධවද වාර්තා තබා ගෙන පරික්ෂාවෙන් සිටින බව ඔහු දැන සිටියේ නැත.

1937-38 වසරවල ස්පාඤ්ඥ සිවිල් යුද්ධයේදී වාර්තාකරුවකු ලෙස පිටත්ව ගියද ඔහු ස්පාඤ්ඤයේ වාම සමූහාණ්ඩුවාදීන්ට සහාය දෙමින් කළ දේ FBI වාර්තාවල තිබිණි. විශේෂයෙන්ම කොමියුනිස්ට්වාදීන්ගේ මූලිකත්වයෙන් ෆ්‍රැන්කෝගේ ජාතිකවාදී හමුදාවලට එරෙහිව ගෙන ගිය අරගලයට හෙමිංවේ සිය පෞද්ගලික මුදලින් ගිලන්රථ දෙකක් ලබාදී වෙනත් සහායයන් ලබා දී'තිබිණි. එක්සත් ජනපදයෙන් ස්පාඤ්ඥ සිවිල් යුද්ධයට සහාය පිණිස පැමිණි ප්‍රගතිශීලින්ගේ ‘ඒබ්‍රහම් ලින්කන් බ්‍රිගේඩය' සමගද හෙමිංවේ සම්බන්ධතා පවත්වා තිබිණි. දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසුව එක්සත් ජනපදයේ ක්‍රියාත්මක වූ කොමියුනිස්ට් විරෝධී දෙවන ‘රතු භීතිකාව’ තුළ මෙම අතීතයේ අවතාරය, හෙමිංවේ පසුපස හඹා යමින් තිබිණි. කෙසේවෙතත් දෙවන ලෝක යුද්ධය ඇවිල යද්දී  හවානා තානාපති කාර්යාලය ඔස්‍සේ පැවති ඔහුගේ FBI සබඳතා අත්හරිමින් ඔහු 1943 දී දෙවන ලෝක යුද්ධයේ වාර්තාකරුවකු ලෙස සේවයට ගියේය. යුද්ධයෙන් පසුව දේශපාලන තත්වයන් වෙනස් වුවද එක්සත් ජනපද ඔත්තු සේවාවන්ට තවදුරටත් රාජකාරි තිබිණි.

නොබෙල් සාහිත්‍ය සම්මානලාභී අමෙරිකානු ලේඛකයා එරට රාජ්‍ය ඔත්තු සේවාවේ උකුසු පරික්ෂාවට හසුවූයේ ඔහු ‘කොමියුනිස්ට්වාදියකු’ ලෙස සැක කරනු ලැබීම නිසාය.  ඔහු 1960 සිය මිතුරන් සමග කියා සිටියේ ඇත්ත වශයෙන්ම ඔහුගේ මෝටර් රියේ සහ දුරකථනයේ ඔත්තු සේවා උපකරණ සවිකර ඇති බව දැනුණු නිසාය. තමන් යන ස්ථානවල බලා සිටින ඔත්තුකරුවන් පළපුරුද්දෙන්ම ඔහුට හඳුනාගත හැකි විය. එහෙත් ඒ නිසාම ඔහුට මහත් මානසික පීඩාවක් ඇති විය. හෙමිංවේට උමතුවක් වැලඳී ඇතැයි සැක කළ කිට්ටුම මිතුරා වූ හොච්නර් හෙමිංවේගේ බිරිය සමග එක්ව, ඔහු මානසික ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු කළේය. ඔහු ප්‍රතිකාර ගත් රෝහලේ වෛද්‍යවරු පවා ඔහු ගැන තොරතුරු සපයනවුන් බව පසුව අනාවරණය විය. 1983 දී හෙමිංවේ සම්බන්ධ FBI කළ තොරතුරු රැස් කිරීම් රැගත් පිටු 125ක පමණ වාර්තාව අනාවරණය වීමෙන් පසුව, ලෝකයම සත්‍ය දැනගත්තේය. සිය චිරකාලීන මිත්‍රයා සම්බන්ධ චරිතාපදානය ලියා පළ කළ එඩ්වඩ් හොච්නර්, පවසා සිටියේ තමන් මේ බව ඇත්තටම විශ්වාස කළා නම්, මිතුරාගේ මරණය ‘කල් දමා ගැනීමට’ හෝ මැදිහත් වීමක් කළ හැකිව තිබුණු බවය.

1959 නොවැම්බර් 3 වැනිදා හෙමිංවේ, සමාජවාදී කියුබාවේ අගනුවර හවානා වෙත පැමිණියේ අමෙරිකානු Life සඟරාව වෙනුවෙන් ලිපියක් ලිවීමටය. ගුවන්තොටුපළේදී ඔහු කියුබානු ධජය සිපගත් බවද බැටිස්ටා පරාජය කිරීමේ ජයග්‍රහණය ප්‍රශංසාවට ලක් කළ බවද වාර්තා වීමෙන් පසුව, FBI ඔත්තුකරුවන්ට තවදුරටත් ඔහු පිළිබඳ වාර්තා තැබීමට නියෝග කෙරිණි. මෙම තත්වය තුළ 1960 වනවිට ඔත්තුකරුවන් විසින් අඳුරු කළ පෞද්ගලික ජීවිතයක් හෙමිංවේ ගෙවමින් සිටි‍යේය. 1961 දිගටම මානසික ප්‍රතිකාර කෙරුණු නමුත් ඔහු තවදුරටත් දරුණු ලෙස බිඳවැටීමකට ලක්ව තිබිණි. ආර්ථික ගැටලු හේතුවෙන් වූ පියාගේ සිය දිවි නසා ගැනීම ඔහුගේ පීඩාව වැඩි කිරීමට හේතු විය. පියාට මුල්‍යමය වශයෙන් සහාය විය හැකි බව ලියා යැවු ලිපිය, පියාගේ නිවසට ලැබී'තිබුණේ සියදිවි නසාගැනීමෙන් පැය කිහිපයකට පසුවය.

1962 ජූලි 2 වැනිදා සිය තුවක්කුවෙන් වෙඩි තබා‌ ගෙන මෙම ශ්‍රේෂ්ඨ මිනිසා ලෝකය හැර ගියේය. ඔහුගේ මරණයට වගකිව යුතු කවුරුන්ද යන්න නිශ්චිතය. නමුත් ඒ සම්බන්ධ කිසිවකු අමෙරිකානු ඔත්තු සේවාවට හෝ දහස් ගණනක් මර්දනයට ගොදුර කළ අමෙරිකානු රාජ්‍ය ‘කොමියුනිස්ට් දඩයම’(Red Scare) මෙහෙයවූවන්ට චෝදනා නඟා නැත. කිසිවකු අධිකරණයකට ගොස් නැති නමුත් ඉතිහාසයේ විනිශ්චය නම් පැහැදිලිය.